Matera, uit de rots gehouwen stad, in Basilicata Italië
Het zuiden van Italië herbergt juwelen van steden, natuurgebieden en dorpen. Een daarvan is de ‘stad van grotwoningen’ Matera. Vanaf vliegveld Bari is het ongeveer 60 kilometer en 1 uur rijden naar deze, in de provincie Basilicata gelegen, spectaculaire oude stad. Daarbij aangetekend dat de directe natuurlijke omgeving van Matera minstens zo mooi is. Matera wordt in het noorden begrensd door Campania, in het oosten door Puglia en in het zuiden door Calabria.
Stad van uit de rots gehouwen grotwoningen
Matera is voor een deel gebouwd bovenop een kalkplateau en gedeeltelijk in een ravijn, die door een riviertje in de loop van miljoenen jaren is uitgesleten. De grotten en holen in de wanden van die erosiegeulen werden al in de prehistorie door de mens als schuilplaats gebruikt. In de middeleeuwen groeide de verzameling rotswoningen uit tot het formaat van een kleine stad. Steeds weer groeven mensen nieuwe holen in het zachte kalksteen of maakte men bestaande holen dieper. Op die manier werden opslagruimtes, stallen, woningen en kerken gemaakt. Op sommige plaatsen zijn in het ravijn van Matera meer dan tien woningen boven elkaar gegraven. De grotwoningen zijn soms tientallen meters diep. Dieper gelegen vertrekken liggen op een lager niveau zodat in de winter schuin invallende zonnestralen tot ver in de woning konden binnendringen.
Het gebied rondom Matera is vanaf de oude steentijd bewoond geweest. De stad zelf werd door de Romeinen gesticht in de derde eeuw voor Christus. Daarmee is het 1 van de oudst permanent bewoonde plaatsen ter wereld. Matera bestaat uit drie delen: de Sasso Barisano, de Sasso Caveoso en het ‘moderne’ stadsdeel wat rond 1950 werd gebouwd. De twee Sassi-delen werden in 1993 toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van Unesco. In 2019 is Matera culturele hoofdstad van Europa, wat de stad goed zal doen. De werkzaamheden om de stad er goed bij te laten liggen zijn al in volle gang.
Zo mooi!
De schoonheid van de uit rotsen gehouwen stad had in het verleden een behoorlijke keerzijde. De bewoners van de grotten leefden onder bijzonder slechte hygiënische omstandigheden. De stad werd voortdurend geplaagd door ziektes en epidemieën, virussen hadden vrij spel onder een bevolking die dicht op elkaar leefde, met erg weinig ruimte in de woning. Tel daarbij de vele boerderij dieren die meestal in dezelfde ruimtes stonden…
Dat leidde er in de vroege jaren ‘60 toe dat de Italiaanse overheid besloot de Sassi ghetto’s te ontruimen en schoon te maken. Vervolgens werd met moeite gezocht naar bewoners om de woningen te restaureren in ruil voor een leasecontract van 100 jaar. Het merendeel nam namelijk maar al te graag het aanbod aan om te verhuizen naar nieuwbouw woningen in de moderne wijk van de stad. Hoedanook; vele grotwoningen werden gerestaureerd tot volwaardige (dure!) woningen, restaurants en musea.
En daarmee blijft Matera een schitterend openlucht museum, een plaats die over een gebied van meerdere vierkante kilometers volledig in de rotsen is uitgehouwen. Met een unieke geschiedenis, stenen woningen in zachte kleuren dicht opeen geperst tegen de stijle rotswanden.
Bezoek Matera met het gezin, een inkijkje in de grotten en het geklauter over de steile straatjes is voor iedereen een belevenis. Of ga wandelen in het ravijn rondom Matera, vanwaaruit je prachtige uitzichten hebt op de stad (met de auto vanaf Contrada Murgia Timone Matera). Gewapend met een ijsje en/of pizza puntje is een dagje snel voorbij!
